حامد حیدری- سیمای بانکداری:  استفاده از وکیل همواره برای بخش قابل توجهی از مردم با تردیدهایی مواجه بوده است. افراد به‌علت اینکه روزانه با وکلا سروکار ندارند، نمی‌توانند به‌راحتی وکیل مناسب خود را پیدا کرده و مطمئن باشند که وی می‌تواند مسئله حقوقی آن‌ها را حل کند یا خیر. حتی اگر چنین وکیلی را نیز بیابند، مشخص نیست بتوانند از پس حق‌الوکاله‌ای که آن فرد مطالبه می‌کند، برآیند. سامانه یکپارچه داوری، وکالت و کارشناسی «سیدوک» دقیقاً برای حل این دو چالش راه‌اندازی شده است. سیمای بانکداری درباره خدمات جالبی که سیدوک ارائه می‌کند، با فردین آقایی و محمد محمدپور دو تن از مدیران ارشد این مجموعه گفت‌وگو کرده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

پلتفرم سیدوک با چه هدفی راه‌اندازی شده است؟

محمدپور: مسئله اساسی ارتباط اجتماعی درکشوری چون ایران را می‌توان در این مورد خلاصه کرد: «از هم گسیختگی نسلی باعث می‌شود که تجربیات نسل‌ها به یکدیگر منتقل نشود». بخش عمده‌ای از این داستان بر می‌گردد به اینکه ما مشورت‌پذیر نیستیم. ما با فضایی مواجهیم که آدم‌ها نهایتا یکدیگر را نصیحت می‌کنند و چیزی برای ارائه و مشورت ندارند و این به جامعه آسیب زده است. سیدوک در پی این است که این مسئله را جبران کرده و مشورت و مشورت‌پذیری را وارد زندگی کند. باید بپذیریم اگر مشورت کردیم و هزینه کوچکی پرداختیم؛ در حقیقت از پرداخت هزینه بزرگتری جلوگیری کرده‌ایم. سیدوک دو لایه اساسی را دنبال می‌کند؛ یک لایه زندگی قانونمند و دیگری لایه مشورت‌پذیری. این نگرش کلانی است که ما در سیدوک دنبال می‌کنیم.

سیدوک به‌طور مشخص چه خدماتی به مخاطبین خود ارائه می‌کند؟

آقایی: فرهنگ مشورتی در ایران ضعیف است. همچنین تعداد زیادی از مردم دسترسی به وکیل ندارند. اگر مشورت‌پذیری در ایران جا بیفتد و مردم از وکیل استفاده کنند، خیلی از مشکلاتشان حل می‌شود. مثلاً خودرویی می‌خریم یا می‌فروشیم که ممکن است طرف مقابل سرمان کلاه بگذارد. این یک حقیقت است که اگر قولنامه‌ای از نظر حقوقی قوی نباشد، می‌توانند هم پول و هم خودروی ما را بگیرند. این موضوع می‌تواند در خیلی از حوزه‌ها و روابط اقتصادی و اجتماعی اتفاق بیفتد. یک نگرانی از جانب مردم این است که تصور می‌کنند وکیل به‌شدت گران است. البته واقعیت هم این است که برخی وکلا مبالغی را مطالبه می‌کنند که توجیه ندارد. بنابراین ما سامانه‌ای راه‌اندازی کردیم تا هر ایرانی در هر زمان نیاز به وکیل دارد، بدون محدودیت‌های مکانی یا زمانی، درخواست مشاوره حقوقی با وکیل را ثبت کند. مبلغ این مشاوره هم ۲۵۰هزار تومان است. نرم‌افزار ما به این شکل است که فرد مکان و زمان انعقاد قرارداد را مشخص می‌کند و نرم‌افزار (به طور مثال و تقریبی) ۱۰ نفر از وکلای پایه یک که در سیدوک احراز صلاحیت شده‌اند را به متقاضی معرفی می‌کند. میزان رضایتمندی از این‌ وکلا نیز مشخص شده و متقاضی می‌تواند از بین آن‌ها یک وکیل را انتخاب کند. به این صورت هم وکیل در دسترس مردم است و هم تعرفه وکالت را کاهش داده‌ایم. دست متقاضی در انتخاب وکیل و مکانی که وی باید حاضر شود نیز باز است. در حقیقت ما به نیاز مشورتی مردم پاسخ می‌دهیم تا آنها بدون مشورت با وکیل هیچ معامله را نهایی نکنند. این موضوع باعث می‌شود که خیلی از مشکلات مردم حل شود و  کلاهبرداری‌ها کاهش یابد.

مشورت‌پذیری و رجوع به وکلا در یک شهر هوشمند چه جایگاهی دارد؟

محمدپور: هوشمندی در ایران به‌شدت شکل دیجیتالی پیدا کرده و این یکی از مواردی است که من را اذیت می‌کند. در کشور ما به‌شدت بحث شهرهوشمند و هوشمندی به سمت فانتزی و لاکچری شدن پیش می‌رود و من خواستم این اتفاق رخ ندهد. نکته دیگر اینکه هوش از یک بستر تاریخ‌مند می‌آید. هوشی که اکنون از آن صحبت می‌کنیم، معادل هوش ۱۰۰ سال گذشته یا ۱۰۰ سال آینده نیست. بنابراین تاریخمندی هوش یک مقوله جدی است. هنگامی‌که درباره تاریخمندی هوش صحبت می‌کنیم مفاهیمی مانند انتقال تجربیات ‌را نیز دربر می‌گیرد. روشن است که بخشی از تجربیات یک جامعه به‌ویژه تجربیات روابط‌اجتماعی و کاری در مقوله‌ای به‌نام قوانین تجمیع می‌شود. در قوانین است که تعاملات اجتماعی سازمان یافته و مشخص می‌شود روابط اجتماعی چگونه باید تنظیم شود. بنابراین بخشی از تبلور هوش جمعی در نهایت در ساختار قوانین و دستگاه نظارت بروز پیدا می‌کند؛ این شامل قوانین دولتی و غیردولتی است.

از این زاویه؛ هوش، موجود تاریخمندی است که در قالب قانون به یک فرآیند قابل بهره‌برداری تبدیل می‌شود. شهرهوشمند سه پایه اصلی دارد؛ ۱.محیط ۲.اجتماع و ۳.اقتصاد. ترکیب این سه، هوشمندی را ایجاد می‌کند. نمی‌توان صرفاً در تعامل اقتصاد و محیط، هوشمندی را سامان داد. این‌ها مقوله‌هایی جدی بود که ما را به این نتیجه رساند به چنین فرآیندهایی نیاز داریم که بتواند به شکل‌گیری غیرفانتزی شهرهوشمند کمک کند. زیرساخت‌های شهرهوشمند به‌تدریج در چارچوب چنین تعاملاتی شکل می‌گیرد.

آقایی: ۵۰ درصد زندگی ما از نظر مادی و معنوی به مباحث حقوقی بستگی دارد. تصمیمات اشتباهی که می‌گیریم، امضاهایی که در اوراق مختلف ثبت می‌کنیم، ضمانت‌های نابجایی که انجام می‌دهیم و البته تصمیماتی که به موقع نمی‌گیریم و… زندگی ما را متأثر می‌کند. نیمی ‌از زندگی ما و فرزندانمان به مباحث حقوقی مرتبط است و چه بسا انسان‌هایی که به‌علت یک امضا به زندان افتاده‌اند یا افرادی که به‌خاطر یک ضمانت، سرمایه و آینده خود را از دست داده‌اند. اگر این افراد هنگام امضا و تعهد با یک وکیل مشورت می‌کردند، خیلی از این اتفاقات رخ نمی‌داد. بنابراین هوشمندی در چنین مواردی اهمیت خود را نشان می‌دهد. در هوشمندسازی شهرها یکی از جدی‌ترین موارد، مباحث حقوقی است؛ زیرا اگر شهروندان قوانین را ندانند و قانونمند زندگی نکنند، اتفاقات ناخوشایندی رخ می‌دهد که هم اثرات منفی فردی و هم اجتماعی را به دنبال خواهد داشت. به همین خاطر هدف ما این است که در سبد مصرفی روزانه مردم قرار گیریم. به این صورت که مردم هر کاری می‌خواهند انجام دهند، به نرم‌افزار سیدوک نیاز داشته باشند و از آن به عنوان یکی از راهکارها برای تحقق زندگی قانونمند در شهرهای هوشمند بهره بگیرند.

مخاطب شما اشخاص حقیقی هستند یا اشخاص حقوقی و سازمان‌ها هم می‌توانند از خدمت شما استفاده کنند؟

محمدپور: حداقل سه لایه را در حوزه شهرهوشمند شناسایی کرده‌ایم؛ یکی مبحث مردمِ هوشمند است که بیشتر از منظر مشورت‌پذیری این موضوع را پیگیری می‌کنیم. دیگری مقوله حاکمیتِ هوشمند است. اگر حاکمیتی بخواهد فضای هوشمند خود را ایجاد و اجرا کند ، باید به این موضوع توجه جدی داشته باشد و یک ساختار قانونمند در لایه‌های مختلف ایجاد کند تا توانایی پیشبرد حاکمیت خود را به‌درستی انجام دهد. در نتیجه به مجموعه‌ای از افراد خبره نیاز است که بتوانند حاکمیت را در این فضا کمک کنند. مورد آخر زندگی هوشمند است. ما باید هوشمندانه زندگی کنیم، هوشمندانه کار کنیم و هوشمندانه آموزش ببینیم. اگر من اکنون آموزشی می‌بینم که برای آینده من طراحی نشده، زمان که تنها دارایی آدمی است را از دست داده‌ام. از آنجا که بخش عمده‌ای از زندگی هوشمند به زندگی قانونمند مرتبط است، سیدوک برای افراد حقیقی این امکان را فراهم آورده تا بتوانند مشاوره‌های حقوقی دریافت کنند و هم در بخش سازمان‌ها و اشخاص حقوقی چنین بستری آماده شده است. برای این موضوع نیز شکل‌های متعددی در نظر گرفتیم. افزون بر این، چنین امکانی را برای بخش حاکمیتی نیز فراهم کرده‌ایم؛ منظور از حاکمیت هم دولتمردان هستند و هم صنوف، انجمن‌ها و اتحادیه‌ها. این‌ها مراجعی هستند که باید کمک کنند این فضا سامان یابد. متناسب با آنچه گفتم، تخصصی شدن را نیز در نظر گرفتیم. در حال حاضر چیزی حدود ۶۳هزار وکیل در سطح کشور وجود دارد. این ۶۳هزار وکیل دربدو ورود به کسب‌وکار شناخت درستی از آن ندارند؛ یعنی در یک فضای نسبتا خلأ نسبت به کسب و کار آموزش می‌بینند و بعد از فارغ التحصیلی است که اگر شانس بیاورند، قرار است متوجه شوند که هر فرد چه کاری انجام می‌دهد و لازم است چه بخشی از دانش و بینش در حوزه کسب و کاری خود را بیاموزند. همچنین این موضوع مطرح است که من به عنوان یک وکیل به کدام صنعت می‌توانم علاقه‌مند باشم و از آن بخش کسب درآمد کنم. در نتیجه بخشی از وکیلان که می‌خواهند آینده شغلی مناسبی داشته باشند نیز مخاطب این کسب‌وکار هستند؛ یعنی هم کسانی که مشورت می‌دهند و هم کسانی که مشورت می‌گیرند، مخاطب این سامانه هستند. سعی داریم هر چه پیش می‌رویم، فضای تخصصی را را بیش از پیش ساماندهی کنیم.

آقایی: شرکت‌های زیادی برای اینکه بتوانند از یک وکیل مشورت بگیرند، قرارداد چند میلیون تومانی با او منعقد می‌کنند و آن وکیل نیز چند ساعت در هفته در شرکت حاضر می‌شود، اما در خیلی از ساعت‌ها کار چندانی در آنجا ندارد. شاید چند ماه طول بکشد تا شرکت یک مشورت از او دریافت کند، این درحالی است که به‌طور مستمر به او حقوق پرداخت می‌شود. سیدوک همان‌طور که هزینه‌های مردم را کاهش می‌دهد، هزینه شرکت‌ها را نیز کاهش می‌دهد. شرکت‌ها و سازمان‌ها و… به جای اینکه یک وکیل را استخدام و حقوق ثابت و ماهیانه به وی پرداخت کنند، می‌توانند هر زمان که نیاز به مشورت دارند، با پرداخت ۲۵۰هزار تومان از سیدوک درخواست وکیل کنند تا وکیل در ساعتی که شرکت یا افراد مشخص می‌کنند در لوکیشن انتخابی حاضر و قراردادها و نیازهای حقوقی آن‌ها را بررسی کند و پیگیر موضوعات حقوقی‌شان باشد. بنابراین شرکت‌ها می‌توانند در این بخش هزینه‌های خود را کاهش دهند.

خدمت بعدی ما وکالت است؛ به‌طوری که در سیدوک از حق‌الوکاله‌های نجومی ‌خبری نیست. ما حق‌الوکاله‌ها را کاهش داده‌ایم و وکلای ما در مواردی حتی ۱۵ تا ۲۰ درصد کمتر از تعرفه قوه قضاییه دریافت می‌کنند. با انتخاب و ارسال موضوع مورد نیاز از اپلیکیشن؛ درخواست برای تعدادی از وکلا ارسال می‌شود. پیش از آنکه مردم وکیل خود را ملاقات کنند، اپلیکیشن با توجه به سابقه و تحصیلات هر وکیل، مناسب‌ترین وکیل را به متقاضی معرفی  کرده و قیمت خدمات هر وکیل را هم اعلام می‌کند. متقاضی در انتخاب آزاد است و یک نفر را از بین آن‌ها انتخاب می‌کند. البته این اختلاف قیمت نیز منطقی است و چشمگیر نخواهد بود. این بخش برای سازمان‌ها و بانک‌ها نیز مفید است و می‌توانند با قیمت‌های به‌صرفه و مناسب، از خدمات و تخصص وکیل بهره بگیرند. این نکته را هم بگویم که ما با وکلایی قرارداد همکاری می‌بندیم که حداقل پنج سال سابقه وکالت دارند. این وکلا همان وکلایی هستند که از کانون وکلا و قوه قضاییه پروانه وکالت دریافت کرده‌اند و در سطح شهر نیز دارای دفتر هستند و همچنین روزانه در دادگاه‌ها حضور دارند.

آیا پلتفرم سیدوک می‌تواند بستری برای ارتقای جایگاه استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپا باشد؟

محمدپور: بله کاملاً درست است. ما در حال گذر از زندگی سنتی به زندگی مدرن هستیم و این یک اصل جدی است. ممکن است امروز وکلا مشورت‌هایی را به ما دهند که نیازهای امروز ما را مرتفع کند، اما نیازهای آینده ما را مرتفع نخواهد کرد. از سوی دیگر، استارت‌آپ‌ها آینه تمام نمای دوران آینده‌اند. اگر بنا باشد محصولی برای آینده طراحی شود، باید قوانینی برای آن در نظر گرفته شود و این کار باید به‌صورت تخصصی انجام گیرد. ما باید برای آن چاره اندیشی می‌کردیم و به همین علت سامانه‌ای به نام سیدوک آموزش (Sidook Education) در قالب اکوسیستم ایجاد کردیم که به مفاهیم آموزشی در حوزه وکالت بپردازد. پلت‌فرم آن نیز در حال نهایی شدن است. در حال همکاری با یک مجموعه دیگر به صورت کنسرسیوم هستیم و اتفاقاً یکی از مباحث جدی که در نظر داریم، بحث استارت‌آپ‌هاست؛ به‌ویژه در حوزه بانکداری و پرداخت یک برنامه مفصل و جدی خواهیم داشت.

آقایی: مسیر حرکت و رشد استارت‌آپ‌ها اهمیت زیادی دارد. این رشد باید منطقی، گام به گام و همراه با مشورت‌های حقوقی، پیش‌بینی‌های منطقی و البته حمایت‌های لازم باشد. ما در خلال برنامه‌های توسعه‌ای، برای ارائه مشورت حقوقی و راهنمایی به استارت‌آپ‌ها آمادگی کامل داریم و خواهش‌مان این است که کارآفرینان و افرادی که دارای ایده و انگیزه برای راه‌اندازی کسب و کار جدید هستند، به هیچ وجه بدون آگاهی از همه ابعاد مخصوصا حقوق و قانون، وارد این فضا نشوند.

سخن پایانی؟

آقایی: ما بنا داریم به سمتی برویم که متقاضی بتواند هر نوع خدمت حقوقی را از سیدوک دریافت کند. ممکن است یک فرد نیاز به مشورت کارشناسی برای  خرید مبلمان منزل قیمت و مختصات خاصی داشته باشد و یا حتی بخواهد طلا، ساعت، جواهر، فرش، خودرو، ملک یا… خریداری کند. این یک نیاز مهم عمومی برای جلوگیری از کلاهبرداری، تقلب و جعل است که ما در فکر برآورده کردن چنین نیازی هستیم. البته این خدمت پیاده‌سازی هم شده و منتظر فرصت مناسب برای معرفی آن هستیم. اعتقاد ما این است که اگر مردم برای مشورت با کارشناسان و خبرگان در هر حوزه و زمینه اهمیت قائل باشند، به این سادگی سرشان کلاه نمی‌رود و از آن‌طرف، با انبوهی از پرونده‌های ورودی به سیستم قضایی کشور با موضوعات کلاهبرداری و جعل و… مواجه نخواهیم بود. به‌علاوه در آینده می‌خواهیم هزینه‌های اجرایی دولت و بانک‌ها را نیز کاهش دهیم. بانک می‌تواند مشتری خوبی برای ما باشد و ما نیز سرویس‌دهنده خوبی برای بانک‌ها و نهادهای مختلف باشیم. به طور مثال در حوزه کارشناسی مانند کارشناسی رسمی ‌املاک، ما می‌توانیم ۵۰ درصد کمتر از تعرفه دولتی برای بانک‌ها کار کنیم و هر زمان که لازم باشد به آن‌ها کارشناس معرفی کنیم. نکته دیگر این است که ما می‌توانیم در اختلافات مردم به‌عنوان میانجی وارد شویم تا بسیاری از اختلافات با داوری حل شود و بر حجم پرونده‌های ورودی به سیستم قضایی افزوده نشود. در یک کلام، کار ما جای رشد بسیار بالایی دارد و این چیزی است که در حوزه استارت‌آپی برای سرمایه گذاران پر ریسک اهمیت بسیار زیادی دارد. ما مسیر رشد خوبی داریم و می‌توانیم در سبد مصرف روزانه مردم قرار بگیریم. یعنی تلفن همراه فرد تبدیل به وکیل همراه و کارشناس حتی دادگاه همراه او ‌شود که در این زمینه ایده‌های خوبی داریم و آن‌ها را در مسیر رشد اضافه خواهیم کرد.