پایگاه خبری بانک امروز– کارت اعتباری در ایران ابزاری است که کمتر مورد استقبال قرار گرفته است. هر چند در سال‌های اخیر هر یک از بانک‌ها به فراخور گستره مشتریان و حوزه فعالیت خود، اقداماتی در این حوزه داشته‌اند، اما کارهای انجام شده چندان ثمربخش نبوده و می‌توان گفت این ابزار، قطعه گم شده پازل ابزارهای مالی در کشور ماست. افتخاری قائم مقام شرکت آپسان از راهکارهای این شرکت برای گسترش اعتبار واقعی در ایران می‌گوید. برای نمونه این شرکت در حوزه اعتبارسنجی نگرش نوینی دارد. افتخاری در این زمینه می‌گوید: «معتقدیم اعتبار افراد در حقیقت شهرت آن‌هاست».
در آغاز از شرکت آپسان بگویید و فعالیت‌هایی که در این شرکت انجام می‌شود.
از سال ۱۳۹۸ تصمیم گرفتیم شرکتی در حوزه اعتباری با رویکردی شبیه ویزا و مستر در توسن راه‌اندازی کنیم. این شرکت در ابتدا به عنوان یک SBU در دل توسن شکل گرفت و سپس با مشارکت آپ به یک شرکت مستقل به نام آسان‌پرداز توسن یا «آپسان» تبدیل شد. مأموریت اصلی این شرکت تخصیص اعتبار به افراد، بدون دغدغه‌های رایج است. این اعتبار واقعی بوده و به معنای تسهیلات نیست.
از نظر شما دلیل اصلی عدم رواج کارت اعتباری در نظام بانکی ما چیست؟
کارت اعتباری چند مشکل دارد. نخست اینکه بانک در موضع تخصیص دادن اعتبار به مشتریان نبود، بلکه در موضع ندادن اعتبار بود چون از زاویه بانک کارت اعتباری یعنی تسهیلات ومشکلات بعدی وصول و….و به همین دلیل بروکراسی سخت اداری به آن فرد تحمیل می‌شد. مشتری نیز از نگاه خود این موضوع را تسهیلات می‌دید. یعنی فارغ از اینکه بانک هزینه‌هایی برای ارائه دادن کارت اعتباری به مشتری داشت، مشتری نیز کارت اعتباری را به‌صورت تسهیلات می‌دید. سال ۱۳۹۸ یک بررسی در این حوزه انجام دادیم و متوجه شدیم تعداد کارت اعتباری صادر شده در بانک‌ها به شدت کم است.
ما به این نتیجه رسیدیم که مردم با این فرهنگ آشنا نیستند یا به این ابزار علاقه ندارند یا اینکه اصلاً بانک‌ها تعاملی در این زمینه با مشتریان خود برقرار نکرده‌اند. این‌گونه شد که تصمیم گرفتیم اعتبار را به شکل درست خود به مردم تخصیص بدهیم؛ همان شکلی که در دنیا وجود دارد، مانند ویزا و مستر. افراد اعتباری دارند و از آن استفاده می‌کنند و در بازه‌ی زمانی تعیین شده باید آن را پرداخت کند و امکان تقسیط ندارد. این ابزار معیاری برای شناخت اعتبارافراد نیز می‌شود.
یکی از مشکلات دیگری که در ایران داریم، اعتبارسنجی است. بیشتر بانک‌ها به‌صورت جزیره‌ای برای خود اعتبارسنجی کرده‌اند. در حالی که مشتری برای دریافت وام از چند بانک باید چند بار اعتبارسنجی شود. شرکت‌هایی مانند شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری ایران نیز کارهایی در این حوزه انجام داده‌اند، اما نتوانسته‌اند اطلاعات را تجمیع کنند یا اینکه گزارشی که ارائه کرده‌اند، مطلوب نیست.
در آپسان چه راهکاری برای اعتبارسنجی ارائه کردید؟
این موضوع را قدری ساده می‌بینیم و معتقدیم اعتبار آدم‌ها در حقیقت شهرت آن‌هاست. این شهرت از موارد مختلفی تشکیل می‌شود، از جمله، شبکه اجتماعی فرد شامل شبکه داخلی آپسان و شبکه بیرونی، که معرف شهرت فرد می‌شود. مؤلفه دوم، رفتار مالی فرد است. اینکه فرد در رفتارهای مالی خود درون و بیرون از شبکه چگونه است؟ مثلاً فرد اقساط و قبوض خود را به‌موقع پرداخت می‌کند یا خیر. این همان چیزی است که PFMها در پی آن هستند تا مدیریت مالی افراد را انجام دهند، ما بر اساس رفتار مالی هر شخص می‌توانیم به وی شهرت یا اعتبار تخصیص دهیم. یکی از ابزارهای مفیدی که ما در اختیار داریم اپلیکیشن آپ است و رفتار مالی فرد در آن مشخص است.
این رفتارها در زندگی عادی اجتماعی ما تا کنون دارای اهمیت نبوده است، اما اگر فرد بداند رفتار مالی وی روی امتیاز اعتباری‌اش تأثیرگذار است، حتماً رفتار مالی خود را اصلاح خواهد کرد. در پی این هستیم که رفتارهای مالی فرد را به شهرت وی متصل کنیم. فردی که شبکه ارتباطی مطلوبی دارد و رفتارهای مالی وی هم مناسب است می‌تواند اعتبار دریافت کند و با مصرف و تسویه آن، رشد کند. مبنای دیگری هم که از قدیم در ایران و سایر کشورها وجود داشته، معرفی و ضمانت یک فرد است. این موضوع نیز در دنیا مبنای اعتبار است. مؤلفه‌هایی که اشاره کردم، شهرت یک فرد و مبنای اعتبار فرد را تشکیل می‌دهد و ما نیز بر همین اساس به وی اعتبار، به‌معنای واقعی کلمه را تخصیص می‌دهیم. پس از آن با فعالیت فرد در شبکه، به وی اعتبار بیشتری اختصاص پیدا می‌کند.
اعتبار در مقیاس پایین از سوی خود شرکت تخصیص پیدا می‌کند. تقریباً تا یک میلیون کاربر از سوی آپ و توسن حمایت می‌شوند، زیرا از سوی این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری انجام شده و تأمین مالی را بر عهده خواهند داشت. اما در بلندمدت به همکاری نهادهای مالی نیاز داریم. تا کنون چند بانک اعلام کرده‌اند که اعتبار تسهیلات خرد را با کارمزد پایینی تأمین می‌کنند تا آپسان این اعتبار را در اختیار مردم قرار دهد. بانک‌ها در پرداخت تسهیلات خرد با مشکل روبرو هستند. با اینکه نرخ نکول در تسهیلات خرد پایین است، اما بانک ناچار است خود را درگیر یک فرآیند طاقت‌فرسا کند تا همین تسهیلات خرد را به مشتری پرداخت کند. آپسان این فرایند را تسهیل کرده است.
منافع بانک در همکاری با شما چیست؟
یکی از منافعش این است که ما مشتریان بانک‌ها را وفادار می‌کنیم. به این صورت که مشتری باید در بانک خاصی حساب داشه باشد تا به وی اعتبار تخصیص دهیم. در بسیاری از موارد نیز از بانک سرویس می‌گیریم و حتی اطلاعات مشتریان را نیز از بانک دریافت می‌کنیم. هنگامی که فرد ناگزیر به افتتاح حساب در یک بانک باشد، عملاً رسوب حساب مشتری برای بانک ایجاد می‌شود. این در حالی است که اکنون بهای تمام شده جذب مشتری برای بانک خیلی بالاست. منفعت دیگر بانک‌ها در اختصاص دادن اعتبار بدون ریسک است. بانک به این صورت به تعداد زیادی از افراد اعتبارمی دهند و ریسکی را هم نمی‌پذیرد، زیرا آن را آپسان تضمین کرده است.
در حوزه شبکه پذیرندگی چه اقدامی کرده‌اید و این اعتبار در چه شبکه‌ای قابل مصرف است؟
ما شبکه پذیرندگی خیلی خوبی هم فراهم کردیم. ما اندیشیدیم که فرد اعتبار دریافتی را در کجا صرف خواهد کرد. برای تکمیل زنجیره خود نیاز به مرچنت داشتیم. شبکه مرچنت خیلی قوی را با همکاری آپ و سایر شرکت‌ها ایجاد کردیم. برندهای بزرگ حوزه retail جزو مرچنت‌های اصلی طرف قرارداد ما هستند. هر کسی که اعتبار تالی داشته باشد، می‌تواند در این فروشگاه‌ها از اعتبار خود استفاده کند. با توجه به شیوع ویروس کرونا ما یک کوچ داشتیم تا پذیرنده‌های آنلاین را نیز در کنار خود داشته باشیم و فروشگاه‌های معتبر اینترنتی را هم در شبکه مرچنت خود داریم. فارغ از این، اکنون در ۶۰۰هزار نقطه کشور می‌توان با اعتبار تالی خرید کرد. تمام کارتخوان‌های آپ که دارای QR هستند، این قابلیت را دارند.
شیوع بیماری کرونا چه اثری بر رویکرد مردم به استفاده از این ابزار اعتباری داشت؟
شیوع کرونا باعث تحول در سبک خرید مشتریان شد. در آغاز استفاده کارتخوان‌های آپ مبنای عملکردمان بود. ولی با شیوع کرونا موجی مبنی بر استفاده نکردن از کارت فیزیکی و پول نقد در بین مردم ایجاد شد. این موضوع باعث شد ما به راهکارهای آنلاین بیندیشیم . به این سمت رفتیم که فارغ از امکان استفاده از ابزار و QR کارتخوان، روی بستر اینترنت هم مانند یک IPG که فرد می‌تواند بر بستر آن پرداخت خود را انجام دهد، امکانی فراهم کنیم تا بتواند با اعتبار آپسان خود خرید کند. واقعیت این است که کرونا در رابطه با فرهنگ‌سازی استفاده از ابزارهای آنلاین بسیار کمک‌کننده بود.
منبع: ماهنامه سیمای بانکداری