در خصوص موضوع نئوبانک‌ها و انواع آن، ابتدا باید تعریفی از آن داشته باشیم. لازم به توضیح است که یک تعریف واحد برای نئوبانک وجود ندارد و تعاریف گوناگونی ار آن ارائه می‌شود اما همه آنها چند ویژگی یکسان را شامل می‌شوند. نئو یا بانک‌های جدید، تفسیری مدرن از خدمات بانکی هستند. برخلاف بانک‌های سنتی که ممکن است خدمات آنلاین و الکترونیکی نیز ارائه دهند، اما به طور معمول به شعب فیزیکی خود اتکا دارند؛ نئوبانک‌ها، نهادهای مالی فقط دیجیتال هستند و این بدان معناست که هر شخصی که قصد دارد از خدمات بانک استفاده نماید، نیازی نیست که برای ملاقات کارمند بانک، تکمیل کردن اسناد، ارائه مدارک یا انجام هر نوع کار دستی برای این موضوع، به محل فیزیکی بانک مراجعه کند. تمامی فرآیندهای مورد نیاز مشتریان به طور کامل دیجیتالی است و همه کارها از طریق وب‌سایت بانک یا برنامه تلفن هوشمند انجام می‌شود.

همه چیز در کشور انگلیس و پس از پایان بحران مالی آغاز شد و دولت با تغییر مقررات به بانک‌های جدید اجازه داد سرمایه جمع کنند و زیرساخت‌های آنلاین را قبل از دریافت مجوز کامل بانکی، ایجاد کنند.

باید توجه داشت بانک‌های دیجیتال و نئو بانک‌ها اگرچه ممکن است خدمات مشابهی را ارائه دهند، اما یکسان نیستند. اصطلاحات “Neobank” و “بانک دیجیتال” اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما یک تمایز مهم بین این دو وجود دارد. به طور معمول، بانک دیجیتال بازوی آنلاین یک بانک بزرگ سنتی است، در حالی که یک نئو‌بانک، یک نهاد کاملاً مستقل و فقط دیجیتالی است که با هیچ بانک یا موسسه مالی/اعتباری سنتی در ارتباط نیست. این تمایز به این معنی است که خدمات نئوبانک‌ها، اغلب به سمت آینده متمرکز بر فناوری‌های جدیدتر حرکت می‌کند، اما فاقد بانکداری مالی هستند که بانک‌های دیجیتال از آن بهره‌مند می‌شوند. در سراسر جهان، بانک‌های چالش برانگیز!، بانک‌های جدید ، بانک‌های مجازی و بانک‌های دیجیتال
(Challenger banks, Neo banks, Virtual banks, Digital banks ) در حال از بین بردن سهم بازار از بانک‌های سنتی هستند.
اما سوالی که مطرح می‌شود، این است که آیا یک نئو‌بانک از منظر مجوزهای حقوقی و قانونی بانکداری، حتما باید یک مجوز مستقل برای تاسیس بانک از نهاد قانون‌گذار، داشته باشد؟

یکی از گزینه‌ها اخذ مجوز بانک مجازی از نهاد قانون‌گذار و ارائه خدمات بانکی کامل در یک برنامه هوشمند تلفن همراه یا از طریق هر نقطه تماس دیجیتالی دیگر بدون هیچ شاخه فیزیکی است. نمونه‌هایی از این موارد Fidor، یک بانک آلمانی تاسیس شده در سال ۲۰۰۹ است که از سال ۲۰۱۵ به عنوان یک نئو‌بانک در انگلیس فعالیت می‌کند یا Revolut و Monzo که در سال ۲۰۱۵ در انگلیس تاسیس شده‌اند.
با این حال، بسیاری از کشورها از جمله ایران، سیاست خود را برای ارائه مجوز بانک مجازی تعریف نکرده‌اند، به این معنی که باید روش دیگری برای انجام آن وجود داشته باشد.

مدل دیگر شامل نهادهایی مانند فناوران مالی هستند که با بانک‌های سنتی موجود همکاری می‌کنند و در واقع یک نئو‌بانک که خدمات مالی و بانکی ارائه می‌دهد، اما با اتکا بر مجوز بانک یا بانک‌های دیگر فعال است و عملا به نوعی بازوی ارائه خدمات از جنس نئوبانک برای یک بانک سنتی خواهد بود. آنها تجربه کاربری بهتری را ارائه می‌دهند و ابزارهای مختلفی را توسعه می‌دهند که می‌توانند تجربه پردازش و دریافت خدمات را برای مشتریان ساده‌تر کنند. این نهادها و موجودیت‌ها بنا بر نوع همکاریشان با بانک‌های سنتی و الزامات نهاد قانون‌گذار، ممکن است نیاز به مجوز مستقل (البته نه مجوز تاسیس یک بانک، بلکه مجوز فعالیت به عنوان نهادهای فناوری مالی) داشته یا نداشته باشند. در این مدل، مشتریان ممکن است قبلاً در بانک دیگری حساب داشته باشند که به سرویس یا خدماتی از جنس نئوبانک متصل است. در ایران نیز این مدل از فعالیت نئوبانک‌ها آغاز شده است اما نکته قابل توجه این است که زمانی می‌شود نام یک نئوبانک بر روی یک خدمت، سرویس، اپلیکیشن یا نهاد گذاشت که تمامی خدمات مالی و بانکی اصلی و اولیه مورد نیاز مشتریان بانک را، در کنارهم و به صورت جامع و یکپارچه و به شکل کاملا دیجیتال و الکترونیکی به کاربران خود ارائه نماید. از نمونه‌های بین المللی این مدل: Yolt ، Simple، Chime Bank

البته هیچ‌گاه نباید انتظار ارائه همه نوع خدمات مالی و بانکی را از یک نئوبانک در این مدل داشت، برای مثال ممکن است ارائه تسهیلات اعتباری خاص، همچنان به فرآیندهای سنتی نیازمند باشد. سرانجام، بانک‌های سنتی برای همگام شدن با فن‌آوری و نوآوری، خدمات خود را به عنوان یک محصول و پیشنهاد جدید – نئو بانکی – راه اندازی می‌کنند. Kotak Mahindra Bank در هند خدمات جدید بانکی خود را به عنوان «یک بانک دیجیتال» راه اندازی کرده است.
اما اگر بخواهیم اشاره‌ای به چالش‌های فراگیری خدمات و نهادهایی از جنس نئوبانک، به خصوص در ایران داشته باشیم، باید به این موضوع توجه کنیم که یکی از اصلی و ابتدایی ترین نیازمندی ارائه خدمات بانکی به این مدل، ایجاد زیرساخت‌های قانونی و فناورانه شناسایی الکترونیکی مشتریان، اثبات هویت غیرحضوری متقاضی برای تعریف مشتری جدید در موسسه مالی/اعتباری (Digital Onboarding) است، مسئله‌ای که در کشور ما البته از بعد فنی و زیرساخت‌های فناورانه، مشکل قابل توجه وجود ندارد، ولی علی‌رغم اقداماتی که بانک مرکزی انجام داده است اما همچنان به دلیل برخی محدودیت‌های قانونی به نتیجه مطلوب و مورد انتظار دست پیدا نکرده است.

نیازمندی مهم دیگر و البته چالش در کشور برای شکل گرفتن نمونه‌های نئو‌بانک، موضوع بانکداری باز و ارائه الزامات و قانونگذاری مطلوب در این زمینه است. موضوعی که باید منجر به الزام بانک‌ها به ارائه APIهای بانکی و مالی به موجودیت‌های مجاز و ایجاد زیرساخت‌های فنی لازم در این خصوص در بانک‌ها، شود.