پایگاه خبری بانک امروز–  شرکت سامانه‌های یکپارچه بزرگ فردا پروژه شهر هوشمند اردکان را در دست طراحی و اجرا دارد. پروژه‌ای که از اردیبهشت سال جاری آغاز شده و اکنون در مراحل پایانی است. سیمای بانکداری به سراغ مدیران و کارشناسان این پروژه رفته تا شما را از کم و کیف آن آگاه کند. امیررضا کشتگر مدیر پروژه شهر هوشمند اردکان، علی خوش‌روزی معاونت فناوری اطلاعات و مدیر فنی پروژه و فرانک خادمی کارشناس توسعه کسب‌وکار شرکت TLS در این گفت‌وگو با ما همراه بودند. کشتگر می‌گوید: «فضای شهر اردکان فضای سنتی اصیل است و ما میخواهیم در کنار این اصالت‌ها و بافت قدیم شهری، بحث تحول دیجیتال را در این شهر رقم بزنیم و این کار، حرکت بر لبه تیغ است.» وی همچنین اظهار می‌کند: «از آنجا که شهر قدمت تاریخی- فرهنگی دارد و در زمینه گردشگری فعال بوده، ظرفیت شهروندان و دانش رسانه سطح مطلوب دارد و همچنین پتانسیلهای شهری و مدیریتی آنجا خواهان این موضوع است. ضرورت دارد گروه‌هایی مرتبط، این قطار را بر روی ریل های مناسب قرار دهند تا هر چه سریعتر شروع به حرکت کند.»

در این پروژه شهر هوشمند اردکان چه خدماتی به شهروندان ارائه می‌شود؟
خوشروزی: ما در این پروژه دو حوزه را در نظر گرفتیم که یکی حوزه شهر و دیگری صنعت است. هدف در حوزه شهری، دیجیتالی کردن خدمات شهروندی از قبیل خدمات بیمه‌ای ، بانکی، سلامت، آموزش، گردشگری و… است. در این راستا ما یک پلتفرم شهری ایجاد کرده‌ایم تا خدمات دیجیتالی متنوعی را به مردم ارائه دهیم. برای مثال در حوزه سلامت و در شرایط فعلی کرونا تصمیم گرفتیم اپلیکیشنی را جهت سنجش و ثبت دمای بدن و میزان اکسیژن خون اعضای خانواده‌ها ارائه دهیم. به این وسیله ما می‌توانیم خانه به خانه و منطقه به منطقه یک سنجش از دمای بدن و اکسیژن خون افراد شهر داشته باشیم. وقتی این کار در قالب داده‌کاوی و پزشکی مطرح می‌شود و فاکتورهای خاص پزشکی را در آن دخیل می‌کنیم، می‌توانیم به یک خِرد در این زمینه برسیم. برای مثال می‌توان از این طریق نتیجه‌گیری کرد که در کدام منطقه و در چه زمانی در این شهر یک بیماری همه‌گیر می‌شود. بنابراین پس از جمع آوری دیتا که همان اتوماسیون شهری یا صنعتی می‌باشد وارد فاز هوشمندسازی می‌شویم که به عبارتی فاز تحلیل داده‌های کلان مبتنی بر تکنیک‌های داده‌کاوی و هوش مصنوعی جهت پیش‌بینی و رسیدن به تصمیم خاص است.
در حوزه صنعت با نصب و راه‌اندازی پلتفرم هوشمند صنعتی در کارخانجاتی مانند صنایع شیشه اردکان، سنگ و سرامیک و فولاد اردکان ، کلیه داده‌های عملیاتی ایجاد شده در اتوماسیون صنعتی خط تولید، تحلیل و داده‌کاوی می‌شوند و شاخص‌های مؤثر در تولید و قیمت تمام شده محصولات جهت پیش‌بینی و بهینه‌سازی در اختیار مدیران قرار می‌گیرد.
ساختار پلتفرم خدمات شهر هوشمند ما قابلیت‌های فراوانی دارد. این پلتفرم هوشمندسازی می‌تواند نقش یک سامانه نرم‌افزاری مستقل را داشته باشد یا مدیریت سامانه نرم‌افزاری در یک ارگان را به عهده بگیرد. تنوع کاربردی این پلتفرم به گونه‌ای است که در کلیه حوزه‌های شهری و صنعتی جهت برقراری ارتباط با لایه‌های عملیاتی و داده‌ای، سرویس‌های هوشمند متنوعی را ارائه می‌دهد. این پلتفرم می‌تواند در شهری مثل اردکان فعال باشد و یا در کارخانه یا بیمارستانی در تهران.

لطفاً در مورد اجزای شهر هوشمند و این‌که چگونه یک شهر را هوشمند می‌کنیم توضیح بفرمایید؟
کشتگر: یکی از اهداف شهر هوشمند ایجاد توسعه پایدار در شهر است؛ با استناد به به‌روش های بین المللی دستیابی به این مهم از دو طریق میسر می‌شود، رشد اقتصادی و رشد کیفیت زندگی. در این اتفاق چند گروه درگیر می‌شوند تا بتوانیم پروژه شهر هوشمند را در کنار آن‌ها رقم بزنیم که یک طیف آن شهروندان به عنوان ذی‌نفعان نهایی و در سوی دیگر عوامل اجرایی و حاکمیتی، صنایع فعال و دانشگاه های شهر که بازیگران اصلی محسوب می شوند. این بخش ها تأثیرات زیادی بر شهر می‌گذارند و هم از تحول شهر متأثر می‌شوند.
در حقیقت تحول دیجیتال شهری عبارت است از تجهیز، به کارگیری و بهره برداری از فن آوری های تحول آفرین (Disruptive Technology) در جهت ایجاد یا اصلاحات اساسی در فرآیندهای شهری، فرهنگ و اقتصاد شهروندی و بهبود تجربه زندگی که منجر به تحولی در سطح کلان ساختار شهر و کسب و کارها می شود. از این رو و برای تاکید بیشتر لازم به ذکر است که صرفاً تجهیز، به کارگیری و بهره برداری از فن‌آوری‌های دیجیتال نوظهور به معنی تحول دیجیتال در سطح شهر نیست، زمانی تحول دیجیتال تحقق می باید که ارزش های جدید هم شکل گیرد. به تعبیر دیگر این همان تصویرسازی مجدد از شهروندی در عصر حکمرانی دیجیتال است.
دانش رسانه‌ای شهروندان بسیار حائز اهمیت است به این معنی که فرهنگ‌سازی به نحوی انجام شود تا احساس نیاز شهروندان به بهره برداری از خدمات هوشمند به صورت درون‌زا ایجاد شود. فرهنگ، مکمل فناوری است و این گروه‌ها باید در کنار یکدیگر به عنوان هم‌سفران دیجیتال قرار گیرند.

ارزیابی شما از رویکرد این سه گروه به بحث شهر هوشمند در جامعه ما چیست؟
کشتگر: زیست بوم (Eco System) شهر هوشمند به ازای مناطق مختلف، متفاوت بوده و هر کدام از شهرها با مدل عملیاتی سفارشی‌سازی شده منحصر به فرد فعالیت می‌کنند. به طور مثال شهرداری، فرمانداری و یا نماینده شهر متولی اجرایی سازی این امر می‌شوند. مدلی اجرایی در اردکان منبعث از تجربیات دیگر شهرها ست. شهرداری، فرمانداری و نماینده اردکان با ایجاد هم‌افزایی منجر به توانمندسازی پتانسیل‌ها خواهند شد و ساختارهای سرمایه‌گذاری از طریق مشارکت مردم و صنایع میسر می شود.
باید توجه داشت که شهر اردکان فضایی سنتی و اصیل را داراست و لازم است در کنار حفظ این اصالت‌ها و بافت قدیم شهری، بحث تحول دیجیتال احصا شود که این کار حرکت بر لبه تیغ است. در دیدار با مسئولان شهری تبیین شده و هدف آنست که از پتانسیل‌های افراد در راستای شهر هوشمند استفاده شود و سینرژی رخ دهد که اگر بخش های مختلف همانند قطعات پازل به شکلی همگون قرار گیرند، یکپارچگی خاصی در این زمینه به وقوع می پیوندد.

چه گام‌هایی در پروژه شهر هوشمند طی می‌شود؟
خادمی: گام نخستی که برداشته شد، شناسایی بازیگران اصلی شهر بود که در واقع همان ذی‌نفعان شهر اردکان هستند و هر کدام به نوبه خود بر روی شهر تأثیرگذار هستند. بر اساس بازدید بیرونی و بازدید از خود شهر، این ذی‌نفعان بر اساس قدرت و میزان علاقه‌ای که هر کدام داشتند، دسته‌بندی کرده و در نهایت یک ماتریس ذی‌نفعان از این لیست استخراج شد و مشخص گردید که با چه سازمان‌هایی باید وارد مذاکره شد. گام بعدی این بود که بر اساس این ماتریس، با هر کدام از این سازمان‌ها جلسه حضوری تنظیم شود تا بتوان سنجش سطح بلوغ هر کدام را انجام داده و مشکلات و دغدغه‌های آنها استخراج شود که از لحاظ بلوغ دیجیتال در چه مرحله‌ای هستند و می‌خواهند به کجا برسند، تا بتوان به آن‌ها راهکار ارائه شود و این سازمان‌ها را از لحاظ بلوغ دیجیتال‌شان ارتقا یابند.

محوریت طراحی بر اساس متدولوژی شرکت مشاوره مدیریت Deloitte با عنوان چارچوب ۳۶۰ درجه ای شهر هوشمند که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده، انجام گرفته است. در واقع این متدولوژی بر اساس ویژگی‌های شهر اردکان سفارشی‌سازی شده و ۶ دامنه فعالیت و ۶ توانمند ساز (Enabler) تبیین گردیده است. این دامنه‌ها شامل سلامت و زندگی، امنیت و ایمنی، حمل و نقل، اقتصاد، آموزش، محیط زیست و انرژی می باشد.
پس از این، وضعیت موجود (AS IS) شهر با استفاده از مصاحبه‌های عمیق صورت گرفت و نقاط قوت، ضعف و فرصت‌ها و تهدیدها بررسی شده تا ماتریس S.W.O.T. احصا شود. بعد از این مرحله، استراتژی های و مدل های کسب‌و‌کار وضعیت مطلوب (To Be) با محوریت بحث تحول دیجیتال و فناوری‌های تحول آفرین به ازای هر دامنه استخراج شده است تا در نهایت طراحی مدل های عملیاتی در سه محور سرمایه انسانی، فرایند و تکنولوژی (PPT) انجام شود. به عبارت دیگر وضعیت موجود شهر سنجیده شده و وضعیت مطلوب شهر ترسیم شده است. حال انتقال از وضع موجود شهر به وضع مطلوب نقشه راه بر اساس پروژه ها یا همان برنامه‌های عملیاتی انجام می‌شود. با شناسایی ارائه دهندگان خدمت (Service Providers) که به ازای هر دامنه فعالیت می‌کنند و پروژه‌هایی که در شهر اردکان مورد نیاز است، در قالب یک پلتفرم یکپارچه استقرار یابد.

در شهر هوشمند اردکان چه زمینه‌های فرهنگی شاخصی برای توسعه شهر هوشمند وجود داشت؟
کشتگر: در فرایند سنجش سطح بلوغ دیجیتال که خانم مهندس خادمی اشاره کردند، بر اساس متدولوژی دیلویت چهار سطح بلوغ دیجیتال تعیین می‌شود که با توجه به آن امکان تشخیص فعالیت هر سازمان جهت نیل به سطوح بالاتر میسر می شود. در بحث فرهنگ ذیل دامنه سلامت و زندگی باید در نظر داشت از آنجا که شهر قدمت تاریخی- فرهنگی دارد و در زمینه گردشگری فعال بوده، ظرفیت شهروندان و دانش رسانه‌ سطح مطلوبی دارد و همچنین پتانسیل‌های شهری و مدیریتی آنجا خواهان این موضوع است. در بعضی حوزه‌ها هم باید زیرساخت‌هایی آماده شوند تا این اتفاق رخ دهد. مهم‌ترین نکته هم این است که سطح بلوغ دیجیتال باید در همه حوزه‌ها به طور همگون و یکپارچه افزایش یابند.

برای گذشتن از موانعی که در مقابل تغییر و هوشمندسازی شهر مقاومت می‌کنند چه راهکاری دارید؟
خادمی: در مصاحبه‌هایی که به‌صورت کارگاه برگزار شد، سعی بر آن بود بحث توجیهی و این‌که چه منافعی را برای شهر می‌آورد، مطرح شود و اگر تفاوت نگرش احیاناً وجود داشت با توضیحات اقناعی رفع شود. به لطف خدا و همکاری ذینفعان این مهم موفقیت آمیز بوده و فضای همفکری با راهبرد های مدیران شهری میسر شد. در حال حاضر قریب به اتفاق ادارات شهر آماده تحول دیجیتال هستند. یک سری از بخش‌ها هم از نظر راهبردی آماده‌اند، اما از لحاظ زیرساختی های فناوری ضروری است به سطح بلوغ دیحیتال لازم برسند. بر اساس همین‌ موارد، استراتژی شهر طراحی شده و قابل اجرا است.

منبع: ماهنامه سیمای بانکداری